W 2013 roku przewodniczący Chińskiej Republiki Ludowej, Xi Jinping, podczas wizyty w Kazachstanie przedstawił pomysł utworzenia Nowego Jedwabnego Szlaku z Chin do Europy. Do tej pory potęga mocarstw związana była zawsze z dominacją na morskich szlakach handlowych. Chińska koncepcja natomiast opiera się na dwóch rodzajach transportu: morskim i kolejowym. Według niej szlak lądowy – kolejowy ma prowadzić z różnych chińskich miejscowości do Urumczi, a następnie przez Dostyk w Bramie Dżungarskiej, Astanę, Jekaterynburg, Niżny Nowogród, Homel, Brześć do Polski (Małaszewicze i Łódź), w których mają się znajdować węzły logistyczno-przeładunkowe do kolejnych krajów Europy. Szacuje się, że koszt całego przedsięwzięcia może wynieść od 60 do 100 miliardów dolarów.
Nowy Jedwabny Szlak, nazywany też inicjatywą Jednego Pasa i Jednej Drogi (One Belt One Road – OBOR) lub BRI (Belt and Road Initiative), stwarza ogromne możliwości rozwoju i współpracy gospodarczej poprzez wymianę handlową dla wszystkich państw, przez które przebiega. Projekt otwarty jest dla wszystkich państw, regionów, instytucji, które są zainteresowane podjęciem działań w ramach realizacji wspólnych celów. Głównym celem tego zamierzenia jest świadome kształtowanie międzynarodowych stosunków gospodarczych poprzez współpracę w obszarach inwestycji i handlu. Związane jest to z potrzebą wprowadzenia ułatwień w zakresie zniesienia ewentualnych barier. Uczestnicy projektu powinni współpracować w celu rozwoju szlaku poprzez inwestycje infrastrukturalne, koordynację usług transportowych, normalizowanie i upraszczanie procedur spowalniających przewóz towarów. Powstają koncepcje tworzenia udogodnień w postaci stref ekonomicznych, specjalnych ulg podatkowych, które mają zachęcać do inwestycji na trasie Pasa i Szlaku.
Historia Szlaku Jedwabnego sięga II wieku p.n.e. Tak nazywano system dróg handlowych łączących Chiny z Bliskim Wschodem i Europą aż do XVII wieku n.e. Szlak rozpoczynał się w ówczesnej stolicy Cesarstwa Chińskiego – Chang’an (dzisiejszy Xi’an) i przebiegał poprzez miasta położone w dolinie rzeki Tarym, obrzeża pustyni Takla Makan, przełęcze Pamiru do Azji Centralnej: Chorezmu, Baktrii, Indii i Syrii. A stamtąd przez Persję do Antiochii i dalej do Europy. Pokonanie całej starożytnej trasy zajmowało od 6 do 8 lat. Ze wschodu na zachód transportowano wówczas jedwab, żelazo, papier, herbatę, przyprawy, wyroby ceramiczne, jadeit. Na wschód zaś przewożono między innymi złoto, perfumy, biżuterię, wino i rośliny uprawne. Historyczny jedwabny szlak łączył ze sobą dwie odmienne cywilizacje ówczesnej Eurazji. Stał się nie tylko szlakiem handlowym, ale również był drogą przenikania się kultur, wymiany i przepływu idei oraz religii.
W XVI wieku nastąpił rozwój budownictwa okrętowego i powstała alternatywna droga morska. Jedwabny Szlak stracił swe znaczenie, gdyż transport morski okazał się wtedy dużo tańszy i szybszy.
W koncepcji Nowego Jedwabnego Szlaku Chiny dostrzegły możliwości rozwoju gospodarczego w czasach powszechnej globalizacji, poprzez udrożnienie transportowej infrastruktury lądowej i morskiej. Szlak nie będzie jedną drogą, lecz powstanie cała sieć tras. Pas lądowy ma łączyć Chiny z Azją Centralną i Europą. Droga morska połączy Daleki Wschód z Bliskim Wschodem i Afryką. Strategia zakłada budowę nowych szlaków komunikacyjnych i handlowych oraz inwestycje infrastrukturalne w państwach znajdujących się wzdłuż trasy. Głównym celem inicjatywy Jednego Pasa i Jednej Drogi jest poszukiwanie jak najbardziej efektywnych sposobów przewozu towarów między kontynentami. Rozbudowa tras kolejowych wiąże się też ściśle z upowszechnieniem się zakupów poprzez Internet. Transport kolejowy zapewnia pokonanie trasy Chiny–Europa w dwa tygodnie i jest znacznie tańszy niż szybszy od niego transport lotniczy. Drogi morska i lądowa nie mają stanowić dla siebie konkurencji, tylko się wzajemnie uzupełniać.
Nowy Jedwabny Szlak przyniesie szereg korzyści dla rozwoju państw i regionów leżących w obrębie szlaków komunikacyjnych. Powstanie infrastruktura kolejowa i drogowa. Zostaną wybudowane i zmodernizowane porty morskie, lotniska, infrastruktura przesyłowa, czyli różnego rodzaju rurociągi, sieci komunikacyjne oraz inne. W ramach projektu zyska również Polska. Położenie geograficzne naszego kraju stanowi o naszej sile na osi wschód-zachód, gdzie łączymy Azję z Europą oraz północ-południe, jako połączenie dwóch akwenów – Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego. Dzięki temu Polska nie zostanie pominięta przy realizacji projektu. U nas mają powstać węzły logistyczno-przeładunkowe, co wiąże się z ogromnymi inwestycjami. Jest również pomysł powstania Centralnego Portu Komunikacyjnego w Polsce, która mogłaby stać się dla Chin bramą do Europy, tu towary przekraczałyby granicę celną i następnie były rozprowadzane do innych państw europejskich. Przyniosłoby to Polsce wzrost znaczenia na arenie międzynarodowej oraz rozwój infrastruktury dzięki inwestycjom chińskim oraz środkom z Azjatyckiego Banku Inwestycji Infrastrukturalnych. Polska jest również największym krajem europejskim wchodzącym w skład grupy 16+1, inicjatywy współpracy Chin z Europą Środkowo-Wschodnią. Jest też pierwszym krajem UE na szlaku, do którego wjeżdżają pociągi z Chin z azjatyckimi towarami.
Opracowano na podstawie:
1) https://independenttrader.pl/jak-nowy-jedwabny-szlak-zmieni-swiat.html
2) https://www.chinskiraport.pl/blog/nowy-jedwabny-szlak/
3) http://www.wnp.pl/artykuly/chiny-europa-nowy-jedwabny-szlak-dwie-strony-medalu,314121_0_0_0_0.html
4) http://www.polskatimes.pl/magazyny/magazyn-polski/a/fascynacja-jedwabnym-szlakiem,11017901/
5) http://animatorkultury.edu.pl/2017/03/15/jedwabny-szlak/
