Aktualnie dobiega końca proces wdrażania zmian, w aspekcie prawnym i w zakresie operacyjnym, związanych z wprowadzeniem Unijnego Kodeksu Celnego (UKC). UKC został przyjęty w dniu 9 października 2013 r. rozporządzeniem (UE) nr 952/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady (PEiR), a następnie sprostowany. W Dzienniku Urzędowym UE L 267 z dnia 30 września 2016 r. zostało opublikowane kolejne sprostowanie do UKC. Postanowienia UKC obowiązują od ponad dwóch lat. Wejście w życie UKC związane było z uchwaleniem wielu nowych regulacji w prawie krajowym, a w szczególności nowelizacji ustawy Prawo celne z dnia 19 marca 2004 r. (z późn. zm.) oraz szeregu rozporządzeń krajowych. Jednak co do zasady ograniczono możliwość krajowych delegacji ustawowych do tego typu aktów. W większości kwestie celno-prawne uregulowane są na poziomie unijnym.
Wejście w życie wskazanych wyżej regulacji wpłynęło również na dokonanie zmian w przepisach podatkowych w Polsce. Oznacza to, że powstały dalsze zmiany w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. (z późn. zm.) o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT), w tym w zakresie art. 33a tej ustawy, który dotyczy stosowania procedury uproszczonej w imporcie towarów z rozliczeniem podatku VAT w deklaracji podatkowej. W ramach wprowadzonych zmian w przypadku przedstawicielstwa możliwe jest w praktyce wykonywanie takich usług jedynie w formie przedstawicielstwa pośredniego. Oznacza to dla agencji celnej odpowiedzialność solidarną nie tylko za dług celny (w tym za należności podatkowe), ale również za przedstawienie w terminie właściwemu organowi celno-skarbowemu dokumentów potwierdzających rozliczenie podatku VAT w deklaracji podatkowej. Należy bowiem pamiętać, iż nie wystarczy złożenie deklaracji VAT-7 tylko do urzędu skarbowego. Zastosowanie art. 33a ustawy o VAT niesie za sobą wiele korzyści dla importerów, w tym o charakterze finansowym. Stanowi jednak znaczne ryzyko dla agencji celnej. Agencja celna, stosując się do przepisów i wytycznych Ministerstwa Finansów, zmuszona jest do wprowadzenia systemu procedur i wykonywania obowiązków (w tym gromadzenia i weryfikacji dokumentów), które pozwolą na uniknięcie naruszeń przepisów i związanego z tym ryzyka. Istotny jest zatem wzrost nakładu pracy związany z przygotowywaniem i sprawdzaniem zestawień odpraw dla celów realizacji odpraw z odroczonym VAT oraz wiedza i wysiłek poświęcony na gromadzenie i weryfikację stosownej dokumentacji.
Należy podkreślić, iż w ramach zmieniających się przepisów po 1 maja 2016 r. dla podmiotów posiadających AEO wprowadzono wymóg ponownej oceny tychże pozwoleń (do 1 maja 2019 r.). Co więcej, pojawiły się podwyższone kryteria, np. w zakresie przestrzegania przepisów prawa podatkowego, wypłacalności oraz standardów bezpieczeństwa. Ważnej zmianie uległy – na mocy art. 24 Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) 2015/2447 z dnia 24 listopada 2015 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania niektórych przepisów rozporządzenia nr 952/2013, ustanawiającego UKC oraz art. 39 lit.a UKC – kryteria związane z zapewnieniem działania zgodnie z przepisami prawa celnego i podatkowego. W konsekwencji z jednej strony nowe regulacje wspierają przedsiębiorców posiadających AEO, lecz z drugiej strony nakładają na te podmioty znacznie podwyższone wymogi, dotyczące m.in. braku naruszeń przepisów celnych i podatkowych. Zobowiązuje to przedsiębiorców do daleko idącej staranności i rzetelności w prowadzeniu dokumentacji oraz podążania za zmieniającymi się regulacjami.
Obecnie zmianie ulega operacyjny system celny. Od kilku lat trwają bowiem prace nad Automatycznym Systemem Importu (AIS). System ten zbudowany został przede wszystkim z potrzeby obsługi zgłoszeń celnych i deklaracji statystycznych. System AIS obejmie swoim zakresem funkcjonalności dotychczas eksploatowane systemy, m.in. system importowy CELINA. Pełne wdrożenie nowego systemu zakłada walidację powiązania w PUESC importera z przedstawicielem celnym, działającym na jego rzecz (w praktyce z agencją celną).
Uruchomienie nowego systemu AIS planowane jest na 1 listopada 2018 r. W związku ze zmieniającym się otoczeniem prawnym (wejście w życie przepisów UKC) i technicznym (wygaszenie Systemu CELINA i obsługa zgłoszeń celnych wyłącznie w AIS/IMPORT), przedstawione przez podmiot dokumenty wymagają obecnie aktualizacji i dostosowania do nowych wymagań. Bez nich obsługa zgłoszeń celnych będzie utrudniona lub wręcz niemożliwa. Jak wynika z informacji przekazanych przez Departament Ceł Krajowej Administracji Skarbowej, przedstawiciel, co wynika z samej istoty upoważnienia, dla uznania ważności dokonywanej przez niego czynności na rzecz innej osoby, musi być w stanie wylegitymować się w każdym czasie i na każde żądanie organu dokumentem, który potwierdza zakres tego upoważnienia. Brak zaktualizowanych danych rejestracyjnych, na które podmiot będzie się powoływał podczas dokonywania zgłoszeń celnych, doprowadzi do negatywnej walidacji, skutkującej w konsekwencji odrzuceniem zgłoszenia celnego.
Podsumowując, za nami okres wielu wdrożeń i zmian w obszarze prawa celnego, a przed nami rozpoczęcie pracy z nowym systemie informatycznym. Na dalsze zmiany prawa nie mamy wpływu, ale możemy się do nich przygotować w jak najlepszy sposób.
